تفریح سالم و ناسالم از دیدگاه اسلام

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع تحقیق :تفریح سالم و ناسالم از دیدگاه اسلام

محقق و پژوهشگر : دکتر حمید قلندری بردسیری

نیاز انسان به تفریح سالم

اصولا تفریح از مسائل مهم زندگی آدمی است

نیاز به تفریح طبیعی و فطری است و بایستی در تمام دوران عمر به آن توجه شود و برآوردن این نیاز برای هر کس لذت بخش و  نشاط آور است زیرا هر چه کارها و فعالیت های روزانه تلاشهای تحصیلی و حرفه ای بیشتر باشد احتیاج به تفریح شدیدتری احساس می شود چون اعصاب خسته می شوند

تفریح سالم موجب می شود که آدمی نیرویی تاره همراه با نشاطی نوین به دست آورد و آمادگی بهتر و بیشتری برای کار و فعالیت پیدا می کند

عدم توجه به مسئله مهم وحیاتی تفریح سالم

بی توجهی به این مسئله مهم و حیاتی خطرات روحی و روانی زیادی را به دنبال دارد زیرا اگر وسایل تفریح سالم به قدر احتیاج در دسترس نباشد قطعا زمینه انحراف و خدای ناکرده بی بند و باری را فراهم می نماید زریا غریزه نیاز به تفریح همچون دیگر غرایز اگر آزاد و کنترل نشده باشد به طور حتم زیانهای به دنبال خواهد داشت.

تفریح از نظر اسلام

دین مبین اسلام نگاه بسیار زیبایی به تفریح و اوقاتفراغت سالم دارد امام رضا (ع) در این زمینه می فرمایند: از لذتهای دنیا برای خود سهمی برگزیند و خواسته های مشروع خویش رابرآورده سازید تا آنجا که به مردانگی و شخصیت شما ضربه ای نزند و از اسراف و تند روی به دور باشد و با این کار برای کارهای دنیا کمک بگیرید.(بحارالانوار-ج ۷۸ ص ۳۴۶)

تقسیم بندی اوقات شبانه روز

امیر المومنین (ع) ضمن اینکه تفریح سالم را یکی از وظایف روزانه مردم با ایمان می دانددر مورد تقسیم اوقات شبانه روز می فرمایند: شبانه روز افراد مومن بایستی سه قسمت شود قسمت یبرای رازو نیاز با پروردگار قسمتی برای اطلاح امر معاش و تامین زندگی و بخشی هم برای بهره برداری از چیزهای حلال و نیکو (به اصطلاح امروز تفریحات سالم)(نهج البلاغه –کلمات قصار-شماره ۳۸۲)

تفریح سالم و ناسالم

اصولا تفریح باید خود وسیله ای برای پرورش قوای جسمی و روحی باشد و خود موجب نشاط روان شده و عاملی برای جلوگیری از فحشا گردد و هرنوع تفریحی که اینطور نباشد و اثرات فوق را نداشته باشد هم موجب اختلالات روانی و هم باعث ترویج فحشا و زمینه یکسری معضلات را فراهم می آورد.

تفریحات ناسالمبانهایت تاسف بایستی عرض کنیم که دسهای مرموزی همواره پس از انقلاب تفریح ناسالم را در مقابل تفریحات سالم ترویج می کنند بیارند.

به گونه ای جامعه را قهرا به سوی تفریحات غلط و خطرناک می کشانند.

حضرت علی (ع) می فرمایند: درلذتی که پشیمانی آورد و در شهوت و میلی که دردی را به دنبال داشته باشد خیری نیست(غرر الحکم  ص ۳۵۴)

و در سخنی دیگر راجع بع تفریحات ناسالم می فرمایند: در شگفتم از کسی که عواقب بد لذتها رامی شناسد چگونه راه عفت و پاکدامنی را نمی پذیرد.

تفریحات سالم

بکوسیم وسایل تفریحی و پرکردن اوقات را ازنوعی انتخاب نکنیم که مایه رکود فکری نوجوانان و جوانان شود زیرا همانطور که تفریحات سالم عاملی برای رفع خستگی و ایجاد سرور و نشاط و موجب رشد فکری است قطعا در مقابل تفریح ناسالم موجب رکود فکری فکر و عقل می گردد.

اگر فرزندان خود را عادت دهیم که دائما اوقات گرانبهای خود را با سرگرمی های مصنوعی که احتیاجی به کار انداختن قوای بدنی و فکری ندارد مشغول سازد نتیجه این خواهد شد که رفته رفته ذوق و نیروی فکری آنها تضعیف شده و خلاقیت آنها از بین می رود.

پرکردن اوقات با مطالعه و رشد فکری

مطالعه خود از بهترین تفریحاتی است که در رشد فکری و روحی مردم فوق العاده موثر و کاربخش است و قطعا اگر همراه با ذوق  و اششتیاق همراه باشد لذت بخش و نشاط انگیز است

حضرت علی (ع) دراین راستا م یفرمایند:

با مطالعه حکیمانه ای نوین و شگفت جانهای خود را نشاط دهید زیرا روان هم مانند بدن خسته می شود.(اصول کافی ج ۱ ص ۴۸)

گفتا رحکیمانه ای که از راه مطالعه و یا نشست و برخاست با دانشمندان به دست می آید به روح نشاط م یبخشد و نیروی فکری را زیاد می کند.

خطاب به جوانان عزیز

جوانان بایستی بخشی از ساعات فراغت خود را به مطالعه کتب مفید و سودمند اختصاص دهند و اگر در آغاز کار انس و علاقه ای نداشته باشد تکرار بهترین انتخاب کتب سودمند و موافق با ذوق آنها میتواند علاقمندی را در آنها فراهم سازد عادت نسل جوان به مطالعه گامی بزرگ در راه پیشرفت فکری آنهاست و در برابر انحراف و فسادشان سدی بلند و نیروند قرار داده ایم.

مسافرت

از جمله تفریحات بسیار سالم و لذت بخش مسافرت است که تاثیر به سزایی در سلامتی جسم و روان و روح دارد.

اسلام عزیز ما مسلمانان را به این تفریح سالم فراخوانده و تشویق و ترغیب نموده است.

البته سیر و گردش و مسافرتی که همراه با خدای ناکرده گناه و معصیت همراه نباشد .

پیامبر اعظم (ص) می فرمایند: سافروا تصحوا یعنی سفر کنید تا سالم و تندرست بمانید (  ج ۲ ص ۲۲)

مسافرت در قرآن کریم

خداوند متعال بیش از ۱ آیه مردم را به سیر و گردش در زمین فرمان داده است البته هدفمند یعنی تا به وضع حال مردم قرون گذشته پی ببریم و علل انحراف و انحطاط آنان را در یابند و در نتیجه خودبا دلهای زنده و بیدار و گوش های شنوا زندگی کنند.

در آیه ای می فرمایند: (سوره حج آیه ۴۶)

چرا مردم سیر نکرده اند تا دلهایی داشته باشند که با آن دل بفهمند و یا گوش هایی که بدان گوش بشنوند.

مسافرت از نظر پزشکی

امروزه از نظر پزشکی هم به اثبات رسیده است زندگی کار و خوراک یکنواخت برای شخصی ضرر دارد و اعضا زودتر فرسوده و ناتوان می گردند پس تغییر و تنوع بایستی جزء برنامه های بهداشتی قرار گیرد(مجله تندرستی شماره ۶ سال ۲۲

ورزش

ورزش نیز از تفریحات سالم و سودمند جهت پرکردن اوقات فراغت است

ورزش بدن را می سازد و روح را اراده می بخشد البته جوانانی در میدان های مختلف مبارزه موفق خواهند بود که علاوه بر ایمان وهدف بدنی قوی و نیرومند داشته باشند

مردان ضعیف و ناتوان در میدان مبارزه زندگی شکست می خورند البته بایستی به ورزش های صحیح همگام بالقوه و اقلامی پرداخت حضرت علی (ع) می فرماید : یا رب یا رب یا رب قو علی خدمتک جوارحی

پروردگارا پروردگار پروردگارا  اعضا و جوارحم را در راه خدمت به خودت قوی و نیرومند ساز

اوقات فراغت و فرصت ها

ارزش فرصت ها

امیر المومنین (ع) می فرمایند: الفرصه ثمر مر السحاب فانتهزوا فرص الغیر(نهج البلاغه ص ۶۲۶)

فرصت ها چون ابر می گذرند پس فرصت های نیک را غنیمت شمارید.

کشتن زمان

مهارت فوق العاده اکثر افراد جامعه د رکشتن زمان قابل ملاحظه است. در حالی که می توان از زمان موجود حتی تا ۲ بربر ظرفیت واقعی آن استفاده کرد یعنی می توان از ۲۴ ساعت ۴۸ ساعت آفرید گام های اساسی برای رسیدن به این مهم

 گام اول تصویر واقعی از ۲۴ ساعت به تفسیر زمان با عظمت و ساعات را با دقت هرچه تمام تر و عدم تقسیم بندی کلی در طول زمان دوخته

گام دوم شناخت – شناخت خویش زیرا ساعات مفید در افراد مختلف تفاوت دارد مثلا بعضی افراد صبح می توانند مطالعه مفیدی داشته باشند بعضی افرد عصر و بعضی افراد دیگر شب این بایستی با شناخت که از خود دارند زمان را تقسیم بندی نموده و گام بردارند.

ساعات آمادگی و نشاط بدن و ذهن و رقبای اصلی ۱- پناه بردن بی هدف به تلویزیون و رسانه های تصویری ۲- مطالعه پراکنده و بی هدف و برنامه ریزی نشده۳- اشتغال به کارهای ظاهرا سرگرم کننده اما غیر مفید ۴- پناه بردن به تماس های تلفنی غیر لازم

نکته مهم بی برنامگی بهتر است از برنامه غلط

گام سوم اولویت بندی کارها طبق ضرورت ها و اهمیت امور است از نظر نوع کار و فعالیت

گام چهارم اولویت بندی طبق ارزش ساعات

۱-ساعات اولیه روز بهترین زمان برای انجام کارهای دقیق، ظریف و حساس است

۲-ساعات اولیه بعد از ظهر بهترین زمان برای کارهای کوچک و کم حجم و کم تفکر است باتوجه به اهمیت به نوع و میزان کار

نکته مهم

آینده نگری عامل حذف آینده نگری است که با برنامه ریزی صحیح ، دقیق، معنادار امکان پذیر است

دوواژه کلیدی در تکثیر زمان

• اهمیت important

• فوریت

درجه بندی اهمیت

۱-بسیار مهم یعنی بایستی حتما انجام شود

۲-مهم یهنی بهتر است انجام شود

۳-بسا مهم یعنی م یتواند مفید باشد

۴-بی اهمیت سودمند نیست

درجه بندی فوریت

• بسیار فوری

• فوری

• غیرفوری

عدم تاثیر زمان در آن