سوء ظن

بسمه تعالی

سوء ظن مرکب از دو کلمه است

سوء= بدء زشت، فجور، منکر، آفت اندوه و شر،آتش و هرآنچه از آن نفرت دارد

ظن=گمان،خیال،حدس،شک،نعمت،علم،یقین،کذب

اقسام سوء ظن (علامه طباطبایی)

۱-سوء ظن جلال

سوء ظنی که نه تنها دارای اثار منفی و ناپسند نیست بلکه آثار نسبت هم دارد

آثار= محکم کاری و احتیاط

۲-زرنگی و هوشیاری

۳-دفع ضررو فریب

۴- خود را حفظ نمودن

۲-سوء ظن حرام- بد گمانی-تغییر کردن رفتار و کردار نسبت به دیگری که انواع آن به شرح زیر است:

حاد-  معمولی

۱-سوءظن به نفس اماره(بدگمانی به نفس زیرا نفس دشمن همیشه در سینه ماست)

۲-سوء ظن به دشمن و منافقین (جهت حفظ و حراست از ارزشهای اسلام)

۳-بدگمانی در زمان فساد

درهنگام فتنه و فساد ها و فریب کاریها

انواع سوء ظن حرام

۱- حاد

   رسیدن بدگمانی به حدی که تمام ذهن و اندیشه و اعمال و گفتار انسان را در برگیرد.

• بصورت عادت بسیار شدید درآمدن

• جزئی از اجزا بدن انسان شدن

• جدانشدن از او و در خواب و بیداری با او بودن

• سوء ظن حاد همانند مرض پیشرفته ای است که درمان آن قریب به محال است

• نوعی مرض قلبی است که فرمان اختیاره را از انسان می رباید و شخص را اسیر می سازد.

۲-معمولی

• بدگمانی در بعضی زمانها و مکانها

• بدگمانی نسبت به بعضی انسانها و اشیاء

• ابتدا ضعیف است که بایستی فورا درمان شود

• شدت و ضعف دارد (گاهی ضعیف و گاهی قوی)

• کسی که سوء ظن قوی دارد بیمار است و احتیاج به درمان دارد که در صورت عدم درمان به مرحله حاد می رسد

سوره احزاب

آیه ۱۰

مراتب بدگمانی

• بدگمانی به خداوند متعال = نسبت دادن چیزی به خداوند متعال که در شان و مقام او نباشد و از ساحت مقدس حضرت حق جل جلاله به دور باشد که بسیار مزموم و زشت است

• سوء ظن به معصومین= حرام است

سوره حجرات آیه ۱۲

۳- سوء ظن به مومن= در قرآن کریم خداوند نهی فرموده و اجتنبوا کثیرا من الظن ان بعض الظن اثم

سوره فتح-آیه ۱۲

سوره نور-۱۲

۴-سوء ظن به غیرمومن = در قرآن کریم آیه ای دلایل برجواز سوءظن برغیر مومن نداریم فلذا بر غیرمومن هم جایز نیست

راجع به شماره یک-امام موسی بن جعفر علیه السلام می فرماید

کسی که به خداوند گمان بد ببرد هلاک شده است پس بترسید از اینکه برای صفات خداوند حد و مرز قرار دهید

۱-به کمی

۲-به زیادی

۳-به حرکت دادن

۴-به حرکت کردن

۵-به زایل شدن

۶-به زایل کردن

۷-به برخاستن

۸-به نشستن

امام رضا علیه السلام می فرماید: گمان به خدا نیکو گردانید که خداوند فرموده است من همانگونه هستم که گمان می کند اگر گمان خیر نبرد معامله خیر با آنها می شود و اگر گمان

حدیث قدسی

پیامبر اکرم (ص) می فرمایند: یابن آدم…… و بسوء ظنک بی قنطت من رحمتی

ای پسر آدم ….. و به سبب بدگمانی تو به من از رحمت م نامید می شوی و ناامیدی از بزرگ ترین گناهان است

بدگمانی به معصومین

امام باقر (ع) می فرمایند: اگر شما گمان می کنید که ما (امامان معصوم) را نمی بینم و کلام شما را نمی شنوم شما بدگمان شده اید و اگر چنین باشد که شما گمان دارید ما از آنچه در آن به سر می برید و بر شما واقع می شود بی خبریم و هیچ برتری برای ما بر دیگری مرم نیست.

عوامل و ریشه های بدگمانی

۱-القا به شیطان

۲-ضعف ایمان

۳-شایعات

۴-هم نشینی با بدان

۵-خود را در معرض نعمت قراردادن

۶-ترس و ضعف نفس

۷-بخل ورزیدن

۸-حسد

۹-دورویی و نفاق

۱۰-فرق مذموم

آثار و پیامدها

• آثار اخروی سوء ظن

الف) بارگناه سنگین

ب)آخرت  جلوه می دهد

ج)موجب عقاب و هلاکت می شود

• آثار دنیوی

پیامدهای فردی

• سبب امنیت و آرامش

• نابودی کارها

• منزوی کردن افراد

• هلاکت فرد

• ناامیدی از رحمت خدا

• تاسرحد کفر رساندن

• سبب آرامش روانی

زیان های اجتماعی

• سبب امنیت از خانواده

• سبب امنیت از جامعه

• نابود کردن دوستی

• باعث فقر و گرسنگی

• باعث غیبت کردن

• باعث تجسس و عیب جویی

• هویت

• بغض و کینه آوردن

• ضربه روانی

پیشگیری و درمان

• داشتن حس ظن

• توجه داشتن به آثار سوء بدگمانی

• اعتنا نکردن به اوهام و خیالات

• مراقبت و دقت دردوستی ها

• به یاد خدابودن

• دور نمودن از مواضع

درمان سوء ظن

• توجه به علت و مبارزه

• توبه

• حسن ظن به نفس

• تاهل در پیامدهای بدگمانی

• ترتیب اثر ندادن

• کمک